Jak krytykować, aby nie być krytykowanym?

Krytyka może dotyczyć różnych dziedzin, m.in.: nauki (krytyka naukowa), poprawności merytorycznej (krytyka merytoryczna) czy metod (krytyka metodologiczna).

Trzeba wiedzieć jak krytykować ...

Konstruktywna krytyka jest wypowiadana spokojnym tonem, bez złośliwości, napastliwości, ironii czy też chęci zmiany osoby - ważniejszy jest cel krytyki. W każdym zdaniu powinno być dużo rzeczowników i czasowników, a jak najmniej przymiotników, natomiast po zakończeniu wypowiedzi, krytykowany musi wiedzieć czego się od niego oczekuje. A zatem:

• krytyka, ale wcześniej pochwała lub komplement - dzięki temu rozmówca będzie gotowy na przyjęcie i zrozumienie przedstawionych mu zarzutów, skupi swą uwagę przede wszystkim na faktach a nie towarzyszących mu emocjach. Warto docenić każdy wysiłek włożony w pracę nad osiągnięciem celu;
• krytyka faktu/zjawiska, a nie osoby - krytykując coś, należy wskazać błędy w działaniu bądź zachowaniu, a nie wady osobowości danego człowieka;
• krytyka nie może czekać - wedle zasady "lepiej późno niż wcale", należy swoje uwagi przekazywać bezpośrednio po zaistniałej sytuacji - później słowa krytyki mogą stracić sens, może też pojawić się wiele niejasności;
• krytyka bez świadków - nie można wytykać komuś błędów przy całym zespole. Jest to sytuacja bardzo niezręczna dla krytykowanego, który czuje się upokorzony i napiętnowany. Takie postępowanie nie służy niczemu dobremu;
• krytyka z nutką przyjaźni - warto zakończyć swą wypowiedź słowami: "Cieszę się, że wspólnie znaleźliśmy rozwiązanie problemu", itp. Krytykowany zmotywuje się do zmiany i zrozumie jakie korzyści za tym idą. Błędem natomiast jest stwierdzenie typu: "Dostałeś za swoje, to teraz bierz się do roboty!.

... i jak przyjmować krytykę.

W trakcie wysłuchiwania zarzutów, warto zachować spokój, dystans do sprawy i uważnie słuchać tego, co ma do powiedzenia krytykujący. Poza tym należy:

• patrzeć rozmówcy w oczy,
• nie zmieniać tematu,
• nie krytykować osoby, która wypowiada słowa krytyki,
• nie mówić krytykującemu, że jest zbyt przewrażliwiony,
• nie żartować sobie z osoby wyrażającej krytykę,
• nie przypisywać krytykującemu słów, których nie wypowiedział,
• pod koniec rozmowy, wyrazić zrozumienie dla przedstawionych przez krytykującego słów.

Konstruktywna krytyka może tylko pomóc w zmianie na lepsze. Często bowiem inni widzą to, czego sami nie jesteśmy w stanie dostrzec - mogą szybko wyprowadzić z błędu. Odpowiadając na krytykę, należy otwarcie mówić o swoich odczuciach i spostrzeżeniach, powstrzymując się przy tym od oceny krytykującego.