Kto to jest sygnalista?

Zgodnie z ustawą z dnia 14 czerwca 2024 roku o ochronie sygnalistów, sygnalistą jest osoba, która zgłasza informacje o naruszeniach prawa, do których doszło w kontekście związanym z pracą.

Celem ustawy jest ochrona sygnalistów przed działaniami odwetowymi oraz stworzenie przejrzystych mechanizmów whistleblowingowych, tj. zgłaszania naruszeń.

Ustawa wyróżnia 3 rodzaje zgłoszeń:

• wewnętrzne (dokonywane w ramach organizacji),
• zewnętrzne (kierowane do Rzecznika Praw Obywatelskich, policji lub innego organu publicznego) oraz
• ujawnienie publiczne (w sytuacjach wymagających pilnego działania).

Status sygnalisty przysługuje osobom w różnych formach zatrudnienia, w tym na umowach cywilnoprawnych, umowach b2b, a także wolontariuszom, stażystom, czy żołnierzom. Sygnalistą może być także klient, dostawca, czy też inna osoba współpracująca. 

Osoby zgłaszające naruszenia muszą mieć uzasadnione podstawy do stwierdzenia, że informacja jest prawdziwa, aby kwalifikować się do tzw. ochrony sygnalisty.

Ochrona ta obejmuje także osoby wspierające sygnalistę lub z nim powiązane, a przedsiębiorstwa zatrudniające conajmniej 50 osób są zobowiązane do wdrożenia procedur zgłoszeń wewnętrznych, utworzenia bezpiecznych szyfrowanych kanałów zgłoszeń wewnętrznych oraz prowadzenia działań następczych i rejestru zgłoszeń zgodnie z wymogami ustawy. ​

Ustawa krajowa o ochronie sygnalistów implementuje przepisy unijne (dyrektywa 2019/1937) i dotyczy zgłoszeń z zakresu takich obszarów jak m.in.:

• korupcja i pranie pieniędzy,
• zamówienia publiczne,
• ochrona środowiska,
• zdrowie publiczne,
• bezpieczeństwo transportu oraz żywności i pasz,
• dobrostanu zwierząt,
• ochrony konsumentów,
• ochrony prywatności i danych osobowych.

Wprowadza również przepisy dotyczące ochrony prywatności sygnalisty oraz zobowiązuje organizacje do podejmowania terminowych działań w odpowiedzi na zgłoszenia. Organizacja ma obowiązek potwierdzić sygnaliście przyjęcie zgłoszenia w ciągu 7 dni oraz wrócić z informacją zwrotną w przeciągu 3 miesięcy.