To nieprawda, że cukier krzepi

Czy można uchronić najmłodszych przed epidemią cukrzycy w przyszłości?

Już w 2006 roku Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych uznało cukrzycę za jedną z 10 najważniejszych chorób przewlekłych na świecie, która stanowi problem nie tylko wśród dorosłych, ale również wśród najmłodszych. Statystyki są niepokojące - już 75% polskich dzieci po 1. roku życia spożywa nadmierną ilość cukru[1], a blisko 3 miliony Polaków choruje na cukrzycę[2]. Czy istnieje sposób, aby zapobiec tej epidemii i ochronić najmłodszych już we wczesnym okresie ich życia?

Cukrzyca to choroba niezakaźna, która dotyczy już niemal 382 miliony osób na świecie, a dziesiątki milionów cierpi z powodu jej niebezpiecznych powikłań[3]. Statystyki pokazują, że jeśli problem ten nie zostanie wkrótce rozwiązany, do 2035 roku liczba chorych może się nawet podwoić![4] Szczególny wzrost występowania cukrzycy dotyczy krajów rozwijających się, gdzie obserwuje się tendencję do niezdrowego stylu życia oraz jego efektów w postaci chorób serca, otyłości czy nadciśnienia. Do głównych czynników sprzyjających powstawaniu choroby można zaliczyć niewłaściwy sposób odżywiania oraz niską aktywność fizyczną[5]. Nie każdy jednak zdaje sobie sprawę, że kluczową rolę w profilaktyce cukrzycy odgrywają właśnie pierwsze lata życia (a nawet okres płodowy) i sposób żywienia w tym czasie. Istnieją doniesienia, które potwierdzają większe ryzyko rozwoju nietolerancji glukozy, nadwagi, a nawet zespołu metabolicznego, a w konsekwencji cukrzycy typu 2 w dzieciństwie u dzieci, których matki miały stwierdzoną cukrzycę, w tym cukrzycę ciężarnych[6]. W przypadku kobiet ze zdiagnozowaną chorobą przed ciążą lub w jej trakcie, mamy powinny zwracać szczególną uwagę na sposób żywienia swojego dziecka.

Kształtowanie prawidłowych nawyków

Okres 1000 pierwszych dni życia, liczony już od poczęcia, to czas, w którym organizm dziecka rozwija się najintensywniej. Wówczas zachodzi proces programowania metabolicznego oraz kształtują się nawyki żywieniowe, które zadecydują o sposobie żywienia dziecka w przyszłości. Warto wiedzieć, że budowanie preferencji smakowych u malucha rozpoczyna się już w okresie ciąży, trwa podczas wyłącznego karmienia piersią oraz jest kontynuowane w trakcie rozszerzania diety. Wybory żywieniowe dotyczące diety niemowlęcia będą miały więc bezpośredni wpływ na jego kondycję zdrowotną, a także upodobania kulinarne w przyszłości.

Profilaktyka od najmłodszych lat

Ważnym czynnikiem zapobiegającym rozwojowi cukrzycy jest kolejność wprowadzania nowych produktów do diety dziecka. Właśnie z tego powodu rozszerzanie jadłospisu niemowlęcia należy rozpocząć od warzyw. Akceptacja ich wytrawnego smaku zwykle zajmuje nieco dłużej niż przyzwyczajenie do słodkich owoców. Obecność jarzyn w codziennym jadłospisie dziecka rozwija chęć sięgania po nie w dorosłym życiu. Tymczasem niedobór warzyw dotyczy diety niemal 88% polskich dzieci w wieku do lat 3![8] Istotne jest, aby owoce pojawiły się w jadłospisie niemowlęcia dopiero po około 2 tygodniach od momentu zaakceptowania smaku pierwszych warzyw. Jako kolejne wprowadza się produkty zbożowe, jaja, ryby, mięso i przetwory mleczne - tak, aby dieta rocznego dziecka obejmowała wszystkie podstawowe grupy spożywcze.

Jak unikać nadmiaru cukru w diecie dziecka?

W codziennej diecie najmłodszych nie powinno być miejsca na produkty dosładzane i wysoko przetworzone, takie jak ciastka, cukierki, słodkie napoje, chrupki, fast-food, czipsy czy paluszki.Niezwykle istotne jest, aby w diecie dominowały węglowodany złożone, pochodzące z produktów zbożowych. Zamiast słodyczy dobrym pomysłem na smaczny deser będą świeże lub suszone owoce,jednak ze względu na obecność w nich naturalnie występujących cukrów należy podawać je w ograniczonych ilościach. Bezsprzecznie najlepszym sposobem na zaspokajanie pragnienia małego dziecka jest niegazowana woda, którą dla urozmaicenia można podać np. z dodatkiem cytryny.

Cukier a przyszłość dziecka

Ograniczanie cukru w diecie najmłodszych jest ważne, ponieważ jego nadmiar niesie za sobą prawdopodobieństwo wykształcenia preferencji do smaku słodkiego, co może zwiększyć ryzyko rozwoju cukrzycy i innych chorób jej towarzyszących w wieku dorosłym. Ponadto zbyt duża ilość cukru wpływa na zaburzenia łaknienia, problemy ze strony układu pokarmowego (np. zaparcia lub kolki), prowadzi do próchnicy, a także może wywoływać problemy z koncentracją czy snem.