Jak się to pisze - razem czy osobno?

Poniżej przedstawiamy wyrażenia, które sprawiają najwięcej wątpliwości, jeśli chodzi o pisownię rozdzielną i łączną. Warto wiedzieć, kiedy pisze się je razem, a kiedy osobno.

Pisownia rozdzielna

Wyrażenia przyimkowe:

• bez liku, bez mała, bez reszty, bez ustanku, bez wątpienia;
• beze mnie;
• mimo to, mimo woli;
• na czas, na domiar, na odwrót, na ogół, na pamięć, na pozór, na przód (na przód czegoś), na przykład, na raz (na jeden raz), na razie, na wspak, na wylot;
• nad miarę, nad wyraz;
• nade mną, nade wszystko;
• o ile;
• od dawna, od niechcenia, od niedawna, od rzeczy, od tego;
• ode mnie;
• po co, po cóż, po części, po czym, po drugie, po kolei, po południu, po prostu, po trochu, po wszystkim;
• pode mną, pode mnie;
• poza tym;
• przede mną, przede wszystkim;
• przeze mnie;
• przy czym, przy tym;
• u góry, u mnie, u nas;
• w bród, w czas (w porę, na czas), w dwójnasób, w koło (w kółko), w oczy, w ogóle, w okamgnieniu, w poprzek, w prawo, w przeddzień, w przód (do przodu);
• z cicha, z dala, z daleka, z grubsza, z lekka, z przeciwka, z rzadka, z wolna;
• za co, za nic, za pewne (uważać coś za pewne), za pomocą, za półdarmo, za to, za wiele;
• ze mną, ze skutkiem, ze spodu, ze wszystkim;
• znad morza, znad stawu.

"nie" pisane rozdzielnie:

• z czasownikami, np.: nie robię, nie boli, nie istnieje;
• z zaimkami, np.: nie ja, nie twój;
• z partykułami byle i lada, np.: nie byle (jaki), nie lada (okazja);
• z liczebnikami, np.: nie pięć, nie piąty, nie pięcioro.

Pisownia łączna

Wyrażenia przyimkowe mające dziś charakter zrostów:

• dlaczego,
• dlatego,
• donikąd,
• dopóki,
• dopóty,
• doprawdy,
• dotychczas,
• nadaremnie,
• nadto,
• naprędce,
• naprzeciwko;
• naprzód (do przodu),
• naraz (nagle, niespodziewanie),
• nareszcie,
• natenczas,
• natomiast,
• natychmiast,
• naumyślnie,
• nawet,
• nawzajem,
• nazbyt,
• obok,
• oprócz,
• podczas,
• pojutrze,
• pokrótce,
• pomału,
• pomiędzy,
• ponad,
• ponadto (oprócz tego),
• poniewczasie,
• poprzez,
• pospołu,
• pośrodku,
• poza,
• przedwczoraj,
• spod,
• spośród,
• spoza,
• sprzed,
• wbrew,
• według,
• wewnątrz,
• wniwecz,
• wówczas,
• wpław,
• wpół,
• wręcz,
• wskutek,
• wśród,
• wszerz,
• wzdłuż,
• wzwyż,
• zanadto,
• zapewne (z pewnością),
• zawczasu,
• zewnątrz,
• zgoła,
• znad,
• znienacka,
• zza.

"nie" pisane łącznie:

• z rzeczownikami, np.: nieprzyjaciel, niemożność, niekochanie;
• z przymiotnikami, np.: nieludzki, niebrzydki, niedobry;
• z imiesłowami przymiotnikowymi czynnymi i biernymi, np.: niepracujący, niechcący, nielubiący, niedowieziony;
• z przysłówkami, np.: niedobrze, niejasno;
• z liczebnikami w znaczeniu "sporo", "wiele", np.: niejeden, niewiele.

Dodatkowe wskazówki:

1. Niekiedy o łącznej lub rozdzielnej pisowni wyrażeń przyimkowych decyduje ich znaczenie, np.: niezadługo (wkrótce), ale nie za długo (niezbyt długo). 
2. Łącznie pisze się także połączenia przyimka i członów: -bok, -czas, -dług, -koło, -miast, śród, wnątrz, np.: obok, według, naokoło, zamiast, wśród, zewnątrz.
3. Przysłówek coraz, w zależności od sensu zdania pisze się łącznie lub rozdzielnie, np.: "Przychodził do nas coraz częściej" (coraz oznacza stopniowe wzmaganie, nasilanie się czegoś), ale "Co raz zrobiłeś, to ci się przyda".