Kolonoskopia - kiedy i dlaczego warto się zbadać

Kolonoskopia to badanie, którego celem jest ocena funkcjonowania dolnego odcinka pokarmowego. Pozwala lekarzowi zajrzeć do wnętrza jelita grubego od jego najniższej części odbytnicy aż do dolnej części jelita cienkiego. W wielu przypadkach wystarczy tylko jedna kolonoskopia przesiewowa, aby uchronić się przed zgonem na raka jelita grubego.

Jedno badanie może uratować życie

Rak jelita grubego jest drugim najczęstszym nowotworem złośliwym w Polsce. Rozwija się ze zmian określanych jako polipy - gruczolaki. Poddanie się profilaktycznej kolonoskopii pozwala odpowiednio wcześnie wykryć i usunąć łagodne zmiany a przez to zapobiec temu nowotworowi i tym samym uratować życie - wykrycie raka jelita grubego we wczesnym stadium zazwyczaj umożliwia całkowite wyleczenie.

Liczba przypadków tego nowotworu rośnie wraz z wiekiem a największa jest wśród osób po 65 roku życia, przy czym ryzyko zachorowania jest dwukrotnie wyższe u mężczyzn. W Polsce od 2000 roku funkcjonuje Program Badań Przesiewowych, który zachęca do bezpłatnej profilaktycznej kolonoskopii. Rekrutacja do tego Programu odbywa się na dwóch poziomach: oportunistycznym i "za zaproszeniem". Ten drugi polega na wysyłaniu imiennych zaproszeń do osób w wieku 55-64 lata. Na kolonoskopię przesiewową systemem oportunistycznym, czyli "bez zaproszenia" mogą z kolei zgłaszać się osoby w wieku 50-65 lat (samodzielnie lub z polecenia lekarza), które nie mają objawów mogących świadczyć o obecności raka jelita grubego, m.in.: krew w kale, biegunka lub zaparcia z nieznanych przyczyn, chudnięcie bądź anemia o niewyjaśnionym podłożu.   

Przygotowanie do zabiegu

Aby badanie było w pełni bezpieczne i jak najbardziej dokładne, jelito musi być całkowicie puste. Dlatego też na 1-3 dni przed zabiegiem należy spożywać wyłącznie płynną dietę. Konieczne może okazać się podanie środków przeczyszczających lub zastosowanie lewatywy przed badaniem.

Przebieg kolonoskopii

W trakcie zabiegu pacjent leży na lewym boku. Lekarz umieszcza w odbytnicy długą rurę (kolonoskop), która połączona jest z ekranem umożliwiającym śledzenie zarysu jelita. Urządzenie może się zginać i bez problemu dostosowywać do kształtu jelita. Kolonoskop pompuje powietrze do jelita, aby zapewnić lepszą widoczność jego ściany. Podczas badania lekarz może pobrać wycinek ściany jelita, który następnie jest przesyłany do laboratorium do oceny. Jeśli jelito krwawi, lekarz może użyć lasera, koagulacji (ciepła), prądu lub wstrzyknąć specjalne leki, aby powstrzymać krwawienie. Badanie trwa ok. 30-60 minut, a leki uspokajające powinny znieść uczucie dyskomfortu podczas wykonywania zabiegu. Po badaniu pacjent powinien mieć zapewniony transport do domu, a jeśli otrzymał środki uspokajające - pozostanie pod obserwacją przez ok. 2 godziny.

Przeciwwskazania do wykonania badania

Kolonoskopia dość mocno obciąża chorego, dlatego nie zawsze można ją przeprowadzić. Do najczęstszych przeciwwskazań należą: zaostrzenia chorób zapalnych jelita grubego, objawy zapalenia otrzewnej, ciężkie choroby serca i płuc, ciąża (ostatnie 6 miesięcy).

Dla większości osób kolonoskopia jest badaniem wstydliwym i bardzo stresującym. Warto jednak przełamać wszelkie opory, gdyż jest to nie tylko najlepsza forma profilaktyki nowotworu jelita grubego, ale i metoda na zupełne wyleczenie choroby we wczesnym jej stadium.