Jak założyć stowarzyszenie?

Do najbardziej popularnych struktur organizacyjnych aktywności obywatelskiej należą stowarzyszenia. Działają one na podstawie ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 roku - Prawo o stowarzyszeniach, i stanowią podstawową formę zrzeszania się.

Stowarzyszenie jest to dobrowolne, trwałe i samorządne zrzeszenie o celach niezarobkowych, które samodzielnie określa swoje cele i zadania; programy działania i strukturę organizacyjną a także uchwala akty wewnętrzne dotyczące jego działalności, opierającej się na pracy społecznej członków. 

Ustawa wyodrębnia dwa główne rodzaje stowarzyszeń: stowarzyszenia oraz stowarzyszenia zwykłe. Stowarzyszenia, które podlegają rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym nazywa się też stowarzyszeniami rejestrowymi.

STOWARZYSZENIA (REJESTROWE)

Osoby w liczbie co najmniej piętnastu uchwalają statut stowarzyszenia i wybierają komitet założycielski.

Komitet założycielski składa do sądu rejestrowego wniosek o rejestrację stowarzyszenia, dołączając przy tym:

• statut;
• listę założycieli zawierającą imiona i nazwiska, daty i miejsca urodzenia, miejsca zamieszkania oraz własnoręczne podpisy;
• protokół z wyboru komitetu założycielskiego;
• informację o adresie tymczasowej siedziby stowarzyszenia.

Sąd rejestrowy rozpoznaje wniosek niezwłocznie, a rozstrzygnięcie powinno nastąpić nie później niż w ciągu 3 miesięcy od daty złożenia wniosku. Następnie sąd rejestrowy dostarcza organowi nadzorującemu odpis wniosku wraz z załącznikami. Organ ten ma prawo wypowiedzieć się w sprawie wniosku w terminie 14 dni od dnia doręczenia dokumentów a także przystąpić, za zgodą sądu, do postępowania jako zainteresowany.

Stowarzyszenie uzyskuje osobowość prawną i może rozpocząć działalność z chwilą wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego. Zarząd terenowej jednostki organizacyjnej stowarzyszenia jest obowiązany, w terminie 14 dni od jej powołania, zawiadomić o tym organ nadzorujący właściwy ze względu na siedzibę tej jednostki, podając skład zarządu i adres siedziby jednostki a także doręczyć statut stowarzyszenia.

Zarząd stowarzyszenia ma obowiązek niezwłocznie zawiadomić sąd rejestrowy o zmianie statutu. W sprawie wpisania do rejestru zmiany statutu stowarzyszenia stosuje sie odpowiednio zasady i tryb przewidziane dla rejestracji stowarzyszenia.

Stowarzyszenia w liczbie co najmniej trzech mogą zakładać związki stowarzyszeń. Założycielami i członkami takiego związku mogą być także inne osoby prawne, z tym że osoby prawne mające cele zarobkowe mogą być jedynie członkami wspierającymi.

Statut stowarzyszenia

Szczegółowe zasady działania stowarzyszenia określa statut. Stowarzyszenia realizujące cele i zadania o charakterze publicznym mają obowiązek udzielania informacji publicznych. Jeśli więc ze statutu stowarzyszenia wynika, że realizuje ono takie cele i zadania, to ma obowiązek udzielania informacji o swojej działalności.

Statut stowarzyszenia określa w szczególności:

• nazwę stowarzyszenia, odróżniającą je od innych stowarzyszeń, organizacji i instytucji;
• teren działania i siedzibę stowarzyszenia;
• cele i sposoby ich realizacji;
• sposób nabywania i utraty członkostwa, przyczyny utraty członkostwa oraz prawa i obowiązki członków;
• władze stowarzyszenia, tryb dokonywania ich wyboru oraz uzupełniania składu a także kompetencje członków;
• sposób reprezentowania stowarzyszenia oraz zaciągania zobowiązań majątkowych a także warunki ważności jego uchwał;
• sposób uzyskiwania środków finansowych oraz ustanawiania składek członkowskich;
• zasady dokonywania zmian statutu;
• sposób rozwiązania sie stowarzyszenia.

Majątek stowarzyszenia

Stowarzyszenia korzystają z różnorodnych źródeł finansowania swej działalności, do których należą m.in.:

• składki członkowskie;
• darowizny (pieniężne i dary rzeczowe);
• sponsoring;
• zbiórki i kampanie publiczne;
• spadki i zapisy;
• odpisy 1% podatku dochodowego od osób fizycznych (organizacje pożytku publicznego).

Dochód z działalności gospodarczej stowarzyszenia służy realizacji celów statutowych i nie może być przeznaczony do podziału między jego członków.

STOWARZYSZENIA ZWYKŁE

Ustawa - Prawo o stowarzyszeniach zajmuje sie również kwestią tzw. stowarzyszeń zwykłych. Nie posiadają one osobowości prawnej a do ich założenia wystarczy działanie jedynie trzech osób, które muszą uchwalić regulamin oraz wyznaczyć przedstawiciela reprezentującego dane stowarzyszenie.

Regulamin stowarzyszenia zwykłego powinien określać przede wszystkim:

• nazwę;
• cel, obszar i środki działania;
• a także siedzibę stowarzyszenia.

Stowarzyszenia zwykłe nie podlegają rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym. Jednakże fakt założenia tego typu zrzeszenia musi być zgłoszony na piśmie organowi nadzorującemu właściwemu miejscowo. Zakaz działalności stowarzyszenia zwykłego może wydać tylko i wyłącznie sąd rejestrowy na wniosek prokuratora bądź organu nadzorującego.

Stowarzyszenie zwykłe nie może:

1. Powoływać terenowych jednostek organizacyjnych;
2. Łączyć sie w związki stowarzyszeń;
3. Zrzeszać osób prawnych;
4. Prowadzić działalności gospodarczej;
5. Przyjmować darowizn, spadków i zapisów, otrzymywać dotacji a także korzystać z ofiarności publicznej. Stowarzyszenie zwykłe powinno utrzymywać sie jedynie ze składek członkowskich.